Fesatlar

Christophe Andre

 

SORULAR	Yanlış	Oldukça Yanlış	Oldukça Doğru	Doğru
Başkalarının sıkıntılarının olmasından hoşlanıyorum; bu bana teselli veriyor.
Hayat bir cangıl, herkes kendisi için yaşıyor.
Her şeyi her zaman herkesin yüzüne söylemiyorum; hayatı karmaşıklaştırıyor bu.
Başkalarının benim için risk almalarını istiyorum.
Acı ve sıkıntı çekmek insanların karakterini güçlendirir.

Toplam puana göre profiliniz:

yanlış=0; oldukça yanlış=1; oldukça doğru=2; doğru=3.

0-5 arası: hafif fesat.

6-10 arası: biraz fesat.

11 ve yukarısı: oldukça fesat.

"Bu sorular gerçekten çok aptalca. Soruları düzenleyenler de çok saf. Ben de doğru cevap vermeyeceğim..." diyorsanız, en yüksek puanı kendinize verin ve aşağıdaki bölümü dikkatlice okuyun.

Fesat olmak kötülüğe, kötülük yapmaya eğilimli olmak ya da kötülüğü teşvik etmektir. Bunun için mutlaka suç işlemek, cellat ya da Nazi olmak gerekmez. Fesat davranışlar gündelik yaşamda, küçük ya da büyük kötülüklerle de görülür: ısrarla alay etmek ve küçümsemek, arkadan konuşmak, ortak çalışmayı sabote etmek, pis işleri başkasına yaptırmak...

Bir de manipülatörler vardır; bunlar aile içinde ya da çalışma ortamında İnsanları etkileyip rahatsız eder; saf, kırılgan, çekingen, yalnız insanlar arasında kurban ararlar.

Çünkü fesatlar fesatlık yapabilmek için başkalarına ihtiyaç duyarlar. Victor Hugo Les Contemplations isimli kitabında şöyle der: "Hayat bir ağır ceza mahkemesidir/Zayıflar kötülere kelepçelenmiş halde getirilirler mahkemeye."

Biraz fesatlık alır mıydınız? Neden olmasın?

"Alo? Monsieur Dubois? Sizi karakoldan arıyorum..."

Günün birinde bir arkadaşına, arabasının polisler tarafından çekildiğini ya da bir soygunda kullanılmak üzere çalındığını söyleyerek böyle aptalca şaka yapmamış biri var mıdır? Şaka olduğu söylenmeden önce arkadaşın keyfi kaçırılır, biraz endişelendirilir... Şaka başkasını sarsmak için yapıldığında bu biraz fesat bir davranıştır; güldürmeden önce biraz sıkıntı vermek istenir.

"Öylesine" şaka yapma alışkanlığı da bir çeşit fesatlıktır; ötekini tuzağa düşürüp rahatsızlık verir, ta ki sürpriz acıya dönüşünceye dek. O zaman buna bir son verilir, çünkü şaka yapılan kişi çok sevilmektedir ve o da kötü biri değildir aslında. Kişi sadece fesatsa bitirir şakayı...

Sıkıntı vermek ya da sorun çıkarmak amacıyla bilinçli olarak kötülük yapmak...

Başkalarına verilen zararlar karşısında kayıtsız kalmak ve çoğu zaman başkalarının rahatsız olmasından, sıkıntı çekmesinden, acı çekmesinden zevk almak.

Başkalarının sıkıntılarından büyük zevk alan, neredeyse yapması.

Patolojik eşik aşıldığında...

Kabul edilebilir olandan kabul edilemez olana geçiş ötekinin acısı konusunda bilinçlenmeyle otur.

Binlerinin arkasından konuşmak, bencilce davranmak; bunları herkes yapabilir. Buna karşılık bu kişi, insanlara zarar verdiği konusunda açıkça uyarılmasına rağmen bu tavrını sürdürürse ya da bıraktığı halde yeniden başlarsa, zarar ve acı verme konusunda kendisini fren leye m i yorsa bu durumda fesatlık söz konusudur.

Cinsellik ve sapkınlık

Fransızcada çoğu zaman "fesatlık"[1] ve "sapkınlık"[2] kelimeleri birbirine karıştırılır. Psikiyatristlerin kötü bir alışkanlığı vardır: İki farklı gerçekliğe işaret etmek için birbirlerine çok yakın kelimeleri kullanırlar.

Fesatlık başkalarının acılarını görmekten ya da başkalarına acı vermekten duyulan zevktir; toplumun acımasızlığa hoşgörüsü her dönemde değişir ancak toplum başkalarına kötülük yapmayı öyle ya da böyle her zaman kınamıştır.

Sapkınlıklar bir dönemin toplumsal ahlakına uygun düşmeyen cinsel alışkanlıklardır. Yakın bir zamana kadar eşcinsellik de bir çeşit sapkınlık olarak görülürdü; bereket versin ki bugün durum değişmiştir. Birçok terapist için temel bir başvuru kaynağı olan Psikanaliz Sözlüğü (Vocabulaire de la psychanalyse) sapkınlık konusunda günümüzde de geçerli olan aşağıdaki tanımı öneriyor: "Normal cinsel İlişkiye göre sapma; karşı cinsel penetrasyon yoluyla orgazm olmak için cinsten biriyle ilişkiye girmektir [...]. Orgazm farklı cinsel aracılarla (eşcinsellik, pedofili, hayvanlarla ilişki kurma), farklı bedensel bölgelerde (anal ilişki) sağlandığında ya da bazı dış koşullara (fetişizm, travestilik, röntgencilik ve teşhircilik, sadomazoşizm) mutlak bağımlılık söz konusu olduğunda bu durumlar sapkınlık olarak değerlendirilebilir. Bunlar kendi başlarına cinsel zevk verebilirler"

Bu "sapkınlıklar" günümüzde bu ilişkileri kabullenen yetişkinler söz konusu olduğunda toplumsal hoşgörüyle karşılanırlar. Sadece pedofili kabul edilemeyen, evrensel bir sapkınlık olarak görülmektedir.

Birçok fesat ve kötü insanda cinsel sapkınlıklarda gözlemlenir ama tersi doğru değildir. Sapkın cinsel eğilimleri kabullenmek mutlaka sapkın olmak ve başkalarına acı vermeyi istemek anlamına gelmez.

Psikoloji için fesatlar her şeye rağmen kutsal bir sır olma özelliklerini korurlar.

Gözetlenmeleri ve cezalandırılmaları gerekenler sadece kötüler ve saldırgan tipler midir? Bunlar kanalize edemedikleri, dönüştüremedikleri, yüceltemedikleri karanlık itkilere sahip insanlar mıdır bizim gözümüzde? XIX. yüzyıl ruh hekimlerinin düşündüğü gibi neredeyse kalıtıma bağlı "sapkın bir yapıdan mı mustaripler? Yoksa sadece tedavi edilmeleri gereken hastalar mıdır? Bu durumda sorun şudur: Psikiyatri bu insanları hem anlamakta hem tedavi etmekte zorlanmaktadır.

Her halükarda onlarda gözlemlenen durum büyük ölçüde empati sınırlamalarıdır; başkalarının ruhsal durumlarına, dolayısıyla acı ve sıkıntılarına ilgi gösteremezler. Dolayısıyla başkalarına kötülük yapma bilinciyle uyum içinde olmayan kötü içgüdüleri meydanı boş bulur. Bu empati zorluğuna mantıksal olarak bir ahlak anlayışı eksikliği eşlik eder. Bu insanlar çıkarları söz konusu olduğunda başkalarına saldırma ve zarar verme yasaklarına aldırmazlar.

Başkalarına ilgisiz davranma ve empatiden yoksun olma. Yasalara kayıtsızlık ve antisosyal kişilik bozukluğu...

Peki ama acı verme zevki ne oluyor? Bunun nedenini kendilerini yetersiz hissetmelerinde aramak gerekir. Fesatlık ikiyüzlü bir mekanizmadır: güçsüzlük ve başkalarını da güçsüz kılmaktan alınan zevk.

Fesatlar kendilerine değer vermediklerinden başkalarını da değersizleştirerek rahatlarlar. Mutlu olmayı bilmediklerinden başkalarının mutluluğuna zarar verebildiklerinde sakinleşirler. Böylece mekanizma harekete geçer. Bu mekanizma kimi zaman basit bir kötülük düzeyinde kalır. Rahatlamak için günah keçileri bulmaktan hoşlanan "kötü kalpli insanları" hepimiz görmüşüzdür çevremizde. Boşluk ve şiddet, bozulmuş ya da yozlaşmış ailevi ya da toplumsal kurallar arasında hasarlı bir geçmiş yaşayan bazı fesatlar kötülük yaparken kurbanlarını yıkmaya ya da yok etmeye kadar götürürler işi. Ve sonra, yavaş yavaş, kötülük yapa yapa ve karşılığında bir ceza görmeme sonucu başkalarının acılarına duyarsız kalma çok ileri boyutlara varır.

Fesat kişilerin dünya görüşünü biçimlendiren inançlar

İşte, fesat kişiliklerle muhatap olduğunuzda onlardan duyacağınız olası cümleler:

• Herkes tek başınadır.

• Herkes kendi başının çaresine baksın.

• Benim ihtiyaçlarım herkesinkinden önce gelir.

• Yakalanmamak şartıyla kirli işler yapılabilir.

• İstediğimi yaparım, özgürüm, kimseye hesap vermek zorunda değilim.

• Çevremdeki insanların çok mutlu ve çok iyi olmalarına tahammül edemiyorum.

• Nedenini bilmiyorum, ama başkalarının kötü olmaları ya da sorunları olmaları beni rahatlatıyor; bundan zevk bile alıyorum.

• Bana akıl verilmesinden hoşlanmıyorum.

• Benden daha güçlü; niye boy ölçüşeyim onunla?

• Aşırı ve yersiz duyarlığa gerek yok, herkes kendi acılarıyla ve sıkıntılarıyla yüzleşsin.

• Mutlu bir hayatınız varmış gibi geliyor bana, sanırım ilgimi çektiniz...

Fesat birini daha fesat yapabilecek şeyler...

"Fesatlığa yol açan" bazı şeylerin varlığından haberdar olmak sizi bazı sıkıntılardan kurtarabilir ya da bu duruma daha hazırlıklı olmanızı sağlayabilir...

• Zayıf ve kırılgan kişilerle onları gözetlemeden temas halinde olma.

• Bütün gücü kendi ellerinde bulundurma.

• Kendilerinin başarısız, acılı ya da mutsuz oldukları durumlar.

Fesat kişiliklerle birlikte yaşamaya yardımcı olabilecek bazı tavır ve tutumlar

• Başkalarına zarar verme ya kendilerine zarar verme konusunda iradelerine yeterince hakim olamadıkları bilinen uyuşturucu bağımlılarıymışçasına onları dikkatle gözetim altında tutmak.

• Onlara güvenme konusunda sınır koymak, her yeni durumu sorgulamak.

• Açık seçik kurallar koymak ve bunları uygulamak.

• Hiçbir sapmaya izin vermemek; çünkü bu tür insanlarda ceza görmeme düşüncesi çok çabuk yerleşir ve gelişir.

• Ahlaksal referans noktalarından ve sağduyudan uzaklaşmamak; çünkü fesat kişilerin söylemleri kurbanlar ile saldırganları karşı karşıya getirmeye ve değerler kargaşası yaratmaya çok çabuk götürür (kurbanların asla tamamen masum olmadıklarını öne süren bir psikoloji modasının olduğunu hepimiz biliyoruz herhalde...)